Namerno nisam hteo da stavim džentrifikacija kao ime teme, jer mi zvuči veoma nakaradno, ako neko zna drugu srpsku reč za ovu pojavu, neka kaže.

Čitajući putopis iz Njujorka od Gološine, u koji sam se baš uživeo i koji je odličan, primetio sam jednu stvar koja je meni zazvučala malo čudno. Pošto ovaj grad poznajem isključivo preko filmova i muzike, Bruklin sam oduvek zamišljao kao deo Njujorka koji i nije baš turistički posećen. Skoro sam gledao neke slike određenih delova Bruklina za koje sam čuo i ranije, s' obzirom da dobar deo muzike koju volim da slušam potiče baš odande. Recimo da se ono što sam na tim slikama video poprilično razlikuje od onog što sam čuo u tim pesmama i gledao u filmovima Spajka Lija. U ''Where Brooklyn At?'' definitivno nema pomena galerija, hipstera koji sviraju gitare na pločnicima i veganskih restorana (što sam sve video na pomenutim slikama).

Gentrification je postala uobičajna stvar u američkim gradovima. Toj pojavi je prethodila pojava po imenu ''White Flight'' u okviru koje su beli ljudi masovno napuštali gradove i selili se u predgrađa, zbog dolaska Afro-Amerikanaca u iste, kako bi radili u velikim fabrikama. Danas sve ide obrnuto. Mladi Amerikanci naseljavaju delove gradova u kojima žive manjine, kako bi živeli u ''autentičnijem'' okruženju, od predgrađa sa nizovima skoro istih kuća u kakvima su odrasli. Budući da se u ''normalnim'' zemljama migracije uglavnom dešavaju zbog ekonomskih ili političkih razloga, ovakve migracije su mi u najmanju ruku bizarne (kao i prethodno pomenuti ''White Flight''). Ovakve promene pomno prate agenti za prodaju nekretnina. Kako tamo gde ima više belih stanovnika ima i više društvenog uticaja, ove delove gradova,  za koje niko nije mario pre par godina, u koje policija nije zalazila i u kojima su obrazovanje, uslovi života itd bili na najnižem nivou, odjednom gradske vlasti počinju da tretiraju normalno. Otvaraju se bolje škole, kraj postaje bezbedniji, čistiji itd. To sve prati veliki rast cena, kako kuća i stanova, tako i robe široke potrošnje u tom delu grada. Staro stanovništvo često ne može da izdrži takva poskupljenja, pa se seli u druge delove grada, tako da ne osete ništa od svih pozitivnih pojava u njihovom starom kraju.

Ima ljudi koji brane ovu pojavu, argumentima o poboljšanju kvaliteta života u ovim delovima grada, ali po meni u vezi bilo čega u Americi uvek negde u vazduhu lebdi jedan od najvećih grehova ove države, a to je institucionalni rasizam. U ovom slučaju, sve se svodi na jedno pitanje, da li je neophodno da se u određen deo grada doseli veliki broj belih ljudi, kako bi gradska vlast počela,a da obraća pažnju i radi ono za šta su plaćeni?

Što se tiče evropskih primera pojave pod imenom gentrification, sećam se dok sam još bio u osnovnoj školi da smo na jednom času engleskog čitali jedan zanimljiv tekst o delu Londona po imenu Ist End. To je nekad bio lučki deo grada, naseljen uglavnom lučkim i drugim radnicima. Od osamdesetih godina ovde su počeli da se doseljavaju mladi poslovni ljudi (popularni japiji). Oni su rušili stare zgrade i gradili sebi vile sa dvorištima. Ovaj primer se malo razlikuje od američkog, zato što je tim japijima i agentima za nekretnine koji su im sve to prodavali isključivo trebao taj deo grada zbog svoje lokacije, i blizine reke. Onda su isti promenili maksimalno, kao što su neke delove Novog Sada razni investitori iskasapili i napravili potpuno drugačiju urbanu sredinu. Ako ste gledali Mućke, imate jednu epizodu kad stric Albert nestane, pa ga Del Boj i Rodni nađu u jednom ovakvom kraju, koji su nekad nastanjivali lučki radnici, a danas je jedan od mondenskijih delova Londona (ne znam koji deo grada je u pitanju). Razlika između ovoga i onoga što gentrification znači u Americi je velika. Mladim ljudima koji se doseljavaju u nekadašnje ''project'' delove grada nije u interesu da kulturu i urbani milje tih krajeva menjaju, ali nesvesno rade upravo to. Koriste ih agenti za nekretnine i određene gradske strukture kako bi dobili nova ekskluzivna naselja.

Jedan od evropskih primera ovakvog naselja je i hipsterima omiljeni Krojcberg u BErlinu. Nekada deo grada naseljen isključivo emigrantima, iz razloga što je za vreme hladnog rata bio opkoljen zidom, cene stanova su bile veoma povoljne, pošto su ljudi mislili ako negde krene Treći svetski rat, to će da se desi upravo tu. Nekad su ga zvali i ''Mali Istanbul'', kasnije se u Krojcberg doselila masa mladih ljudi, otvorili su se klubovi, diskoteke, galerije, skvotovi i šta ti ja znam i danas izgleda, kako izgleda.

Što se tiče Srbije, mislim da nema pravog primera ove pojave. Novi Sad je početkom dvehiljaditih skoro potpuno izmenjen, čitavi delovi grada su uništeni da bi se u njima gradile višespratnice, ali ti delovi grada su danas mnogo manje bezbedni nego pre i povrh svega su u lošem stanju i grad mnogo manje mari za njih nego ranije.

Jedini sličan primer je možda beogradska Savamala. Ovaj deo grada na veoma prestižnoj lokaciji takođe je masovno naseljen raznim sklepanim galerijama, klubovima itd. Ipak neki delovi su i dalje autentični, kao npr tamo od Lastine stanice ona ulica gde je onaj Paun i slične kafane i onaj kej sa kafanom ''Kod Radeta'' i onom kul radnjom što prodaje i Zaječarsko, i Valjevsko, i Jagodinsko pivo. Kako sam gledao maketu ''Beograda na vodi'', baš ti delovi će biti srušeni, dok će onaj hipsterski deo ostati čitav, i verovatno nepromenjen, pošto je danas hipsteraj na ceni. Naravno, ako do tog pravljenja Dubajia od Beograda uopšte dođe.

Evo nekih stvari koja sam našao na netu:

http://en.wikipedia.org/wiki/Gentrification

Spajk Li o gentrification pojavi u Bruklinu, hipsterima itd.

Odličan satiričan blog o navikama liberalne bele Amerike...

http://stuffwhitepeoplelike.com/2008/02/22/73-gentrification/

''... White people like to live in these neighborhoods because they get credibility and respect from other white people for living in a more “authentic” neighborhood where they are exposed to “true culture” every day. So whenever their friends mention their home in the suburbs or richer urban area, these people can say “oh, it’s so boring out there, so fake. In our neighborhood, things are just more real.” This superiority is important as white people jockey for position in their circle of friends.

They are like a modern day Lewis and Clark, except instead of searching for the ocean, they are searching for old properties to renovate...''

Bed-Stuy, nekad... Ili bar onako kako smo mi zamisljali Bruklin dok smo bili klinci.

 Kako sam gledao maketu ''Beograda na vodi'', baš ti delovi će biti srušeni, dok će onaj hipsterski deo ostati čitav, i verovatno nepromenjen, pošto je danas hipsteraj na ceni. Naravno, ako do tog pravljenja Dubajia od Beograda uopšte dođe.

Do pravljenja verovatno neće doći, ali za rušenje se ne brini. To bar umemo.

Inače, Bed-Stuy je 2010 kada sam ja poslednji put bio u Bruklinu još bio prilično ovakav, ali čujem da se hipsteraj u međuvremenu prelio iz Williamsburga; isto kao što je u Berlinu slučaj sa Kreuzbergom i Neukollnom. 

Problem sa hipsterima je taj što stalno beže od drugih hipstera u "autentične" delove grada, kao kuče koje juri za svojim repom.

Ali veliki je Bruklin, preživeće on to

Za one koji ne znaju kako to sve izgleda, preporučujem simpatičnu seriju "Bored to Death" u kojoj ima mnogo scena na ulicama Bruklina, džentrifikovanog i onog drugog (mada se to na ovom traileru baš i ne vidi)...

Edited September 9, 201410 yr by nghngh

O Bruklinu sam dosta čitao u poslednja dva meseca i primetio nešto slično kao i ti. Istina, nisam video da se igde pominje pojam gentrification, ali se da naslutiti kada se malo bolje pogleda kakva urbana rešenja očekuju ovaj deo Njujorka uskoro ili se već dešavaju.

Pre neke dve godine je bio zanimljiv tekst (Boga pitaj gde) u kome je zakleti žitelj Menhetna, inače novinar po struci, u nekom trenutku u životu rešio da se preseli u Bruklin. Bio je deo populacije koja je migrirala u trenutku kada su nekretnine na Menhetnu postale jako visoke. I tako je živeo neku godinu tamo i zavoleo ga, iako je mislio da bi mu bilo ispod časti da se preseli. Kada je Bruklin počeo da postaje skup, posebno deo koji gleda na Menhetn uz reku, pojavile su se nove migracije i tako u krug.

Deo koji se meni dopada se zove Park Slope i skriveni Windsor Terrace. Vidim da će Bay Ridge biti novo mesto za "japije" i njima slične jer se tu trenutno dešavaju zanimljive stvari.

Da napravim mali prelaz, ali u skladu sa temom - prvi put sam se sa pojmom gentrification susreo kada sam tražio materijal za tekst o Bostonu koji sam ranije pisao.. Uglavnom, deo grada koji se zove Charlestown je svojevremeno bio najirskiji deo grada. Od velikih migracija Iraca prema Americi pa na ovamo, Charlestown je bio mesto gde su se najčešće nastanjivali. U drugoj polovini 20. veka ovaj deo grada je bio poznat po sukobima Irske mafije, da bi '80. grad započeo preoblikavanje radničkih naselja u skupe zgrade. Oni koji nisu mogli da finansijski izdrže ostanak, selili su se, dok je nešto jača srednja klasa počela da se naseljava.

Radio sam na bazenu u sred jednog takvog naselja koje se nalazi u nekadašnjoj luci, i za razliku od drugih bazena u udaljenijim gradovima, ovaj je i po godinama i po rasi bio značajno drugačiji. Bilo je puno mladih, do 30. godina starosti, uglavnom belaca. A kada biste videli kakvih naselja ima van Bostona, verujem da nikada ne bi prihvatili da živite u zgradi koja liči na ogroman hotel i izgleda jako sterilno, kao što je jedna od zgrada iz tog naselja.

Edited September 9, 201410 yr by elefteros

http://www.politika.rs/rubrike/ostali-komentari/Sve-ce-to-umetnost-pozlatiti.lt.html

Crveno Bijelci. Žuto latino. Plavo Crnci.

Te rase, te etničke grupe, sve je to izmišljeno i nebitno

Let za Čikaaago, let za Čikaaago, let za Čikaaaago.... 

Dejvid Birn u svojim putopisima, koje je kod nas objavila Geopoetika, široko i pametno piše o džentrifikaciji. Kada konačno osmislimo najbolji način za skeniranje knjiga verovatno ćemo nešto od toga objaviti na sajtu.

Hej, ja sam se ovim problemom neko vreme bavila profesionalno. Enivej, iz pozicije arhitekte-urbaniste, ovo ima svojih jako dobrih strana. Pre svega može se koristiti kao mehanizam obnove delova grada, i kao takvo je jako korisno. U normalnom društvu nakon započetog procesa, gradske vlasti budu stavljene pred svršen čin  i moraju da ulože/održavaju/poprave neki deo grada. Dobar primer je npr kvart Vauban u Frajburgu. Mala hipi zajednica koja je prerasla u energetski efikasan/pasivan deo grada, uspela sačuvati stare kasarne i trenutno jedna od vrlo poželjnih adresa u Frajburgu. Koga zanima: http://www.vauban.de/en/topics/history  . Ovo što se npr radi u Beogradu je isto na neki način dirigovano i usmereno, i sa mog stanovišta pozitivno. U Novom Sadu slična stvar se dešava sa tzv Kineskom četvrti, industrijskim objektima i barakama na Keju, tj kod Limanskog parka. Opet je grupa entuzijasta dizala prašinu, otvorilo se par klubova, delovi su adaptirani i pretvoreni u ateljee, radionice i sl. Kada imate zgrade/kvartove koje struka ( ili deo struke) prepoznaje kao vredne čuvanja, a vlasti nisu spremne da reaguju,tj hoće da ruše, ovo je često jedini mogući i najbolji pravac delovanja. Kad je nešto dovoljno IN, generiše dovoljno (više nego ranije) novca i postoji kao Mesto u glavama ljudi, malo ga je teže srušiti. Opet naglašavam, u normalnom društvu. Ima loše strane naravno, ali u sumi, po meni, predstavlja pozitivnu stvar. Na kraju krajeva, takvi mehanizmi su toliko duboko ukorenjeni u ljudsko društvo da su neodvojivi od grada. Ako se dublje upustite u istoriju bilo kojeg grada, videćete da je uvek ono što je IN menjalo mesto, hipsteri postoje u svakoj kulturi na ovaj ili onaj način i jako utiču na oblikovanje gradova. Ono što mene u toj priči jako zanima su razlozi zbog kojih je jedna Savamala bila zapuštena toliko dugo, zašto je baš ona "odabrana" za gentrifikaciju i sl. Koji su aspekti koji jedan deo grada u bilo kom trenutku pretvaraju u kvart za život, trgovanje, izlaske ili kulturu. Sve to je moguće razčivijati i time upravljati, u smislu formirati naselja koja neće biti napuštana, koja će biti uvek živahna i posećena. To je po meni cilj i arhitekture i sociologije grada...

Edited September 11, 201410 yr by snjavi

Kao što sam naveo ranije, kod nas ne postoji pravi primer ove pojave. Savamalu sam naveo kao nešto najbliže dzentrifikaciji. Slažem se sa tobom, ako u razmatranje uzmem faktore koje si i ti uzela, ali mislim da si zaboravila jedan bitan faktor u celoj priči, a to su ljudi koji u tim četvrtima žive.

Kao što sam napisao ranije iz naše perspektive je to možda malo nerazumljivo, zato što su većina ljudi u Srbiji, kao i u drugim post-komunističikih zemljama vlasnici stanova u kojima žive. Tako kad se neki siromašan kvart naseli velikim brojem mladih ljudi, i cena nekretnina u tom kvartu poratse verovatno bi išlo na ruku većini ljudi ovde.

Kako je u Americi imati stan, kuću ili nešto slično, mnogo veći luksuz nego u Srbiji, tako je i većina tih kvartova naseljena siromašnim slojevima stanovništva, koji nisu vlasnici stanova i koji iste uzimaju u zakup, već decenijama. Tako da iako podstanari, navikli su se na okruženje, stekli prijatelje i imaju mnogo toga što ih veže za njihov kraj. Njima zbog ovoga skače kirija (što je bolja varijanta, pošto često se stare zgrade u ovim delovima grada ruše i grade novije, bolje, luksuznije, za čiji zakup ti ljudi definitivno neće imati novca), cene u tom delu grada takođe skaču itd. Istina je da kvart postaje bezbedniji, ali njegovi stari stanovnici to ni ne osete, jer se uglavnom odsele u neki drugi project kvart, gde jedino mogu da opstanu. Tako se odvajaju od svojih rođaka, prijatelja, komšija itd.

Istina je da su ti stari kvartovi bili urbanistički loši, nebezbedni, zagađeni, sa lošim školama, zdravstvenim ustanovama itd., ali to je ipak problem koji treba da rešava grad, a ne ljudi koji u tim kvartovima žive, pošto oni plaćaju porez kao i svi drugi. Onda grad umesto da reši probleme tih ljudi, useli hipstere i hipike, preuredi kvart, podigne cene, a te ljude baci u neki drugi kvart koji se raspada. Znači u celoj priči zaradi grad, zarade vlasnici stanova, agenti za nekretnine, građevinske firme... Hipsteri budu ponosni na sebe, jer misle da su nešto uradili da pomognu stanovnicima siromašnih naselja, a ustvari su im učinili medveđu uslugu, pošto su jedino meštani na gubitku od svih navedenih.

http://www.citylab.com/design/2014/11/gentrification-without-the-negative-in-columbus-ohio/382670/

Gentrification i humor, skeč popularne emisije Saturday Night Live:

Skeč je pun aluzija na popularnu The Wire (Doušnici) seriju, kako bi izgledala da je snimana u Bruklinu danas.

But, as I say, Shoreditch is just a metonym for all those unlucky pieces of real estate that have had the hipster formula applied to them. The real problem is hipsters themselves. That global tribe of urban 20- and 30-somethings

who, in their quest to be different, have wound up virtually identical. Go into any hipster venue and you'll see. From the microbrewery ales and ironically-drunk mass-market lagers to upcycled furniture and jumble-sale '70s suburban art, they’re all cool by numbers. The people dress the same, they eat the same and the conversations sound the same.

Shoreditch is a formula, a brand. It’s as much a part of mainstream consumer culture as iPhones and Sky TV and as global as Starbucks. So, let’s look at how an area gets Shoreditched.

Više na:

Why this 'Shoreditchification' of London must stop (Telegraph)

Edited January 31, 201510 yr by Duya

...a ima i odgovor:

http://www.telegraph.co.uk/men/thinking-man/10571976/In-defence-of-the-Shoreditchification-of-London.html

I am part of Mr. Proud's problem. He directs his frustration at the beards and pop-up restaurants that are flooding into London via the Shoreditch sluice gates. Well, that's me. I'm proud to be part of the millennial creative class that's apparently colonising the city. 'Shoreditchification' is becoming a dirty word, so allow me to defend its merits.

It is easy to satirise hipsters by painting us as a militia of irony-drunk re-decorators, contracted by Foxtons to seduce hedge fund managers and their property portfolios. A scourge of flannel-clad apocalyptic horsemen, riding upon the backs of fixed-gear bikes, we leave a trail of loft conversions and organic street food in our wake. While this is generally the case, it incorrectly suggests we make areas desirable for fun before cycling off to victimise another postcode for jokes. Not true. Young creatives flock to crime-ridden neighbourhoods because we can’t afford to live elsewhere. It's not a nefarious or sinister decision, just simple financial necessity.

...a za razliku od naših onlajn novina, na britanskim se mogu naći zaista prosvetljujući i inteligentni komentari:

 

The problem is that when this influx happens, there is no proper regulation of the housing market to prevent prices spiralling as soon as an area becomes remotely desirable and the lawyers and management consultants move in, resulting in the rapid transformation of traditional communities and the obliteration of cultural diversity, replaced by consumerist monoculture.

The ironic thing, as the piece points out, is that it's not just the original inhabitants but the hipsters themselves - ie the first wave of middle-class economic migrants - who get priced out when this happens. But this process is merely the result of an unregulated market that makes communities completely vulnerable to the vicissitudes of capital. Venting your ire at 'hipsters' is a complete waste of time and energy, and a distraction from the actual problem, which is the disastrous effects of neo-liberalism.